Geschiktheidskaart voor peilgestuurde drainage
Gepubliceerd op July 8th, 2022 by WP1
In het eerste werkpakket van OP-PEIL wordt een geschiktheidskaart voor peilgestuurde drainage (PGD) opgesteld voor Vlaanderen, met uitsluiting van het kustgebied. Deze kaart moet toelaten de geschiktheid van individuele landbouw percelen te beoordelen voor de implementatie van peilgestuurde drainage. Soortgelijke geschiktheidsstudies werden reeds uitgevoerd in Nederland en de Vlaamse polders (de Louw et al., 2019; Van Bakel et al., 2013). We hebben ons dan ook gebaseerd op deze eerdere ervaring bij het bepalen van de factoren die de geschiktheid bepalen. Vanuit de literatuur en ervaring van de opstelling van geschiktheidsstudies voor PGD in Nederland en de Vlaamse polders komen vijf factoren naar boven die bepalen of een perceel geschikt is voor de implementatie van PGD. Ten eerste speelt de doorlaatbaarheid van de bodem een belangrijke rol. Met een goede doorlaatbaarheid zal het grondwaterpeil snel reageren op ingestelde waterpeilen in de regelput wat het beheer eenvoudig maakt. Ervaring met PGD in zwaardere bodemtypes is voorlopig beperkt, hoewel het ook potentieel zou kunnen bieden. Ten tweede is een goede grondwateraanvoer van belang, en moet wegzijging beperkt zijn. In eerdere studies wordt het verschil tussen het maaiveld en het winterslootpeil (‘drooglegging’) ook als bepalende factor voor de implementatie van PGD gezien. Indien het verschil tussen het maaiveld en het winterslootpeil te klein is, is weinig peilopbouw mogelijk is waardoor er niet gedraineerd kan worden wanneer de veldwerkzaamheden starten. Echter, omwille van beperkte beschikbaarheid van gegevens over de drooglegging werd deze factor niet meegerekend in het opstellen van de kaarten voor Nederland en de Vlaamse polders. De gegevens die wel beschikbaar zijn tonen overigens dat dit zelden een limiterende factor is. Ten vierde is de helling van het perceel bepalend voor de effectiviteit van het ingestelde peil in de regelput. Op een sterk hellend perceel zal een deel van de drains hoger liggen dan het maximale peil dat in de regelput kan ingesteld worden waardoor peilsturing daar een beperkt effect heeft. In de studie in Nederland werd deze factor niet in rekening gebracht bij het bepalen van de geschiktheid voor PGD. Ten laatste wordt in de Nederlandse studie de aanwezigheid van ijzer in het bodemprofiel meegenomen als aandachtspunt. De oxidatie van ijzer ter hoogte van de drains kan namelijk verstoppingen veroorzaken wat maakt dat het systeem meer onderhoud vereist.
De geschiktheidskaart voor PGD in Vlaanderen wordt opgesteld op basis van de volgende factoren
1) Een goede doorlaatbaarheid van de bodem 2) Voldoende grondwateraanvoer 3) Een lage helling van het perceel
Deze factoren werden geselecteerd op basis van data beschikbaarheid. Aan de hand van deze factoren kan een eerste inschatting gemaakt worden of een perceel potentieel heeft voor de implementatie van PGD. Wanneer de implementatie van PGD overwogen wordt op basis van de geschiktheidskaart, zijn echter observaties op het terrein nodig voor een meer nauwkeurige inschatting. Binnen OP-PEIL zal dan ook een rekentool ontwikkeld worden die deze observaties kan verwerken om de mogelijke winsten van PGD verder in te schatten. Een eerste versie van de geschiktheidskaart wordt binnenkort beschikbaar gemaakt voor beperkt publiek. Na een testronde kan de kaart dan openbaar worden gemaakt op een platform gelijkaardig aan de waterradar (waterradar.be). Op het platform kan men dan voor elk perceel de geschiktheidsklasse bekijken alsook informatie verkrijgen over welke factor de geschiktheid beperkt.
de Louw, P., van Baaren, E., Kaandorp, V., Rodriguez, S. G., Dupon, E., Huits, D., van Camp, M., Gent, U., Walraevens, K., Gent, U., & Vandenbohede, A. (2019). TOPSOIL - GO-FRESH Vlaanderen Potenties om de zoetwaterbeschikbaarheid te verbeteren (p. 100).
Van Bakel, J. M. M., van den Eertwegh, G., Massop, H. Th. L., & Brandsma, J. (2013). Klimaatadaptieve drainage. Landelijke geschiktheid van conventionele, samengestelde peilgestuurde drainage en klimaatadaptieve drainage [FutureWater rapport 118].
